Biologiczne działanie UV zależy od dawki oraz długości fali, jak również od indywidualnej wrażliwości pacjenta na UV. Terapeutyczne działanie UV obejmuje: hamowanie proliferacji komórek, inicjowanie apoptozy, immunomodulację procesu zapalnego, stymulację enzymów proteolitycznych, modulację śródbłonków naczyń oraz nieswoiste mechanizmy przeciwbakteryjne. Najważniejszym wczesnym powikłaniem jest oparzenie, a późnym kancerogeneza zależna od bezpoœredniego uszkodzenia DNA lub immunosupresji.
Obecnie dostępne są lampy emitujące fale o wybranej długości:
- szerokopasmowe UVB (280–320 nm),
- wąskopasmowe UVB (311 nm),
- szerokopasmowe UVA (320–400 nm) do PUVA-terapii
- oraz UVA1 (340–400 nm), podobnie jak kabiny do naświetlań całego ciała oraz sprzęt do terapii miejscowej.
Fototerapię można stosować jako monoterapie lub w połączeniu z cygnoliną, dziegciami, retinoidami, pochodnymi witaminy D, steroidami, a nawet z lekami biologicznymi.
Oprawa manualna z zamontowaną świetlówką medyczną Philips PL-S 9W/01 2P G23d 230V UVB 311nm i okularami zabezpieczającymi przed promieniowaniem UV
Głębokość penetracji promieniowania UV w głąb skóry jest proporcjonalna do długości fali: dłuższe promienie UVA przenikają przez naskórek i docierają do górnych warstw skóry właściwej, zaś krótsze UVB wnikają do naskórka, nie docierają do skóry właściwej. Dawka promieniowania docierająca do skóry jest zależna od rodzaju palników, ich mocy mierzonej w mW/cm2 , odległości powierzchni skóry od palników w czasie ekspozycji oraz czasu ekspozycji. Dawkę promieniowania podaje się w J/cm2.
Znane są substancje i związki o działaniu fotoprotekcyjnym, wśród nich można wymienić ekstrakt Ginkgo biloba, witaminy E i C, karoteny, selen, proantocyjanidyny, zieloną herbatę. Zmniejszają one wrażliwość skóry na UV, zapobiegają gwałtownym reakcjom rumieniowym i zmniejszają ryzyko objawów fotostarzenia. Pytanie brzmi, Czy jednak zastosowanie ich razem z fototerapią nie obniży skuteczności tej ostatniej?
Zastosowania:
Promieniowanie UVB jest skuteczną terapią trychologiczną w przypadku:
- łuszczycy zwykłej lub łojotokowej
- przetrwałej łuszczycy kropelkowatej,
- atopowym zapaleniu skóry,
- łojotokowym zapaleniu skóry,
- łysieniu plackowatym
- łupieżu i jego odmianach klinicznych
Lampa emituje promieniowanie UV-B, które jest szkodliwe dla oczu. Stąd dostępna jest tylko w celach medycznych i terapeutycznych, przez specjalistów z nakazem nakładania okularów ochronnych przez pacjenta.
Fototerapia
Fototerapię (inaczej światłolecznictwo) mogą stosować również osoby, które w normalnym kontakcie ze słońcem doznają pogorszenia łuszczycy. Jest to spowodowane tym, że w przypadku dermatologicznych naświetleń promienie UV są wyselekcjonowane. Naświetlenia promieniami UVB są znacznie bezpieczniejsze niż UVA. Dlatego też można z powodzeniem stosować je u kobiet w ciąży, dzieci czy osób z poważnie chorą wątrobą lub zaćmą.
Fototerapia w odniesieniu do łuszczycy polega na regularnym wystawianiu powierzchni skóry głowy zmienionych chorobowo na działanie ultrafioletowego promieniowania. Promieniowanie UVB pochłaniane jest przede wszystkim przez sam naskórek; dzięki temu jest możliwe niwelowanie objawów łuszczycowych.
Fototerapię można stosować zarówno na większe powierzchnie ciała, jak i na wyszczególnione miejsca (np. skórę dłoni, głowy, twarzy).
Zabieg jest z reguły dobrze tolerowany przez pacjentów i bezpieczny. 85 % chorych na łuszczycę reaguje na UVB i stanowią oni największą grupę poddawaną fototerapii. Terapię UVB należy skonsultować z lekarzem dermatologiem lub trychologiem.
Protokół zabiegowy
Naświetlanie zaczynamy od dawek małych np. 30 sekundowych trzy razy w tygodniu z odległości od 10 – 20cm. Początkowe małe dawki potrzebne są do przyzwyczajenia skóry do terapii. Po przyzwyczajeniu skóry stopniowo można zwiększać czas naświetlania, zapisując w tabeli czasy naświetleń, częstotliwość i efekt, aby wybrać na późniejszym etapie najbardziej optymalną dla pacjenta dawkę promieni UVB.
Przy zaczerwienieniu skóry, skrócić czas lub zrobić przerwę w naświetlaniu, do czasu ustąpienia niepożądanych reakcji. Zaczerwienienie skóry (rumień) wywołuje się tylko w bardziej zaawansowanych stanach łuszczycowych. Nie są to jednak zasady, dlatego terapie trzeba dostosować do indywidualnego przypadku. Każdy ma inną karnację skóry, inny kolor włosów, czyli każdy z nas inaczej reaguje na promieniowanie UVB.
Optymalizacja zabiegu
Lampa PUVA 311nm – mała oprawa do trzymania w ręce zawierającą jedną świetlówkę UVB 9W. Przeznaczona jest do terapii trychologicznej skóry głowy, jak również niewielkich partii ciała oraz trudno dostępnych miejsc.
Charakterystyka ogólna świetlówki medycznej PHILIPS PL-S 9W/01 :
- Trzonek G23d
- Informacje o trzonku 2-pinowy
- Bańka 2xT12
- Główne zastosowanie Medyczne
- Trwałość użytkowa 3000 hr
- Trwałość średnia EM 8000 hr
Charakterystyka elektryczna:
- Moc 9W
- Techniczna moc lampy 8.6 W
- Napięcie lampy 60 V
- Prąd lampy 0.17 A
Charakterystyka świetlna:
- Kod barwy 01
- Oznaczenie barwy UV-B
Charakterystyka UV-related :
- Promieniowanie UV-B 100h (IEC) 0.95 W
Charakterystyka ogólna oprawy:
- Napięcie 230V
- Trzonek G23d
- Ciężar 2,5 kg
- Wymiary: 230x320x335 mm
Mocniejsze lampy do naświetleń UVB stosowane w dermatologii:
zawierające dwie świetlówki UVB 36W (lampa 72W)
zawierające trzy świetlówki UVB 36W (lampa 108W)
zawierające cztery świetlówki UVB 36W (lampa 144W)
Dla osób zainteresowanych polecamy książkę dotyczącą metodyki światłolecznictwa – naświetlań UV, rodzajów urządzeń do naświetleń, fotochemoterapii (PUVA), terapii skojarzonej, leczenia wspomagającego naświetlania, naturalnej klimatoterapii, terapii fotodynamicznej. W książce zostały opisane zasady stosowania poszczególnych metod fototerapii, a także opis ich działań niepożądanych. Opisane jest zastosowanie fototerapii w leczeniu różnych chorób: łuszczycy, bielactwa, atopowego zapalenia skóry, fotodermatoz, skórnych chłoniaków, liszaja płaskiego, pityriasis lichenoides chronica i pityriasis lichenoides acuta, przeszczepu przeciw gospodarzowi, twardziny, pokrzywki barwnikowej, świądu, eosinophilic pustulosis, ziarniniaka obrączkowatego, łysienia plackowatego, tocznia rumieniowatego i trądziku. Omówioną problematykę ilustrują liczne ryciny.
Opracowała: Monika Sekita-Pilch, mgr kosmetolog, pedagog, specjalista zabiegów estetycznych i anti-aging, trycholog.