Sauna sucha, zwana również łaźnią fińską (panuje w niej wilgotność w zakresie od 5 do 20 % i temperatura między 60 a 110ºC) – należy do chętnie stosowanych zabiegów fizykoterapeutycznych, z zakresu biomedycznych środków odnowy biologicznej w kosmetologii, sporcie, rekreacji i medycynie. Gorące kąpiele znane są już od 2 tysięcy lat, ale coraz większe zainteresowanie wzbudzają jako zabieg z zasobów holistycznego podejścia do prewencji starzenia, anti-aging. Istnieje wiele odmian saun, jak: sauna mokra, parowa (zwana też łaźnią), infrared, kamienna, solna, ziołowa, biosauna, ruska bania, saunarium, caldarium.
Sauna jest zabiegiem łączącym przegrzanie ciała przy użyciu wysokiej temperatury i wysokiej lub niskiej wilgotności z następującym po nim zabiegiem ochładzania ciała za pomocą zimnych zabiegów wodoleczniczych (polewania, zanurzania ciała, zażywania natrysku) lub kąpieli powietrznej. Wpływa pozytywnie na cerę, skórę i włosy. Skóra zyskuje jędrność, elastyczność i prężność, ma ładny koloryt, opóźnione jest pojawianie się na niej przebarwień i plam pigmentacyjnych, które towarzyszą procesowi starzenia. Sauna jako zabieg w procedurach anti-aging jest niedocenionym sposobem na uzupełnienie codziennej pielęgnacji, poprawy urody, prewencji starzenia i równowagi fizycznej oraz psychicznej.
Głównymi efektorami termoregulacji organizmu są: układ krążenia i gruczoły potowe. W wysokiej temperaturze otoczenia w czasie intensywnych zabiegów cieplnych, tzw. ceremonii saunowych, oddawanie ciepła jest ograniczone lub wręcz niemożliwe. Gorące powietrze w saunie oddziałuje na dwie duże powierzchnie ciała ludzkiego – skórę i narząd oddechowy. W związku z tym zostaje uruchomiony mechanizm regulacji cieplnej organizmu i skóry, zapobiegając przegrzaniu. Bodźcem, który uruchamia mechanizmy regulacji cieplnej jest oczywiście wzrastająca temperatura we wnętrzu ustroju oraz w saunie. Wpływa ona bezpośrednio na receptory termiczne znajdujące się w skórze, OUN i w innych układach.
Receptory skóry sygnalizują zmiany temperatury otoczenia [1]. Czucie ciepła i zimna jest rodzajem czucia powierzchniowego, odbieranego przez receptory skórne, zwane eksteroceptory /czucie eksteroreceptywne (zakończenia nerwów skórnych czuciowych, odbierające bezpośrednie bodźce ze środowiska zewnętrznego).
Jako ciekawostkę przytoczę, że u osób, które morsują następuje spadek temperatury skóry, który jest odbierany przez kolby Krausego, u „saunowiczów” następuję wzrost temperatury, na którą reagują położone głębiej w skórze i tkance podskórnej ciałka zmysłowe Ruffiniego.
Czy wiesz, że…
Najliczniejsze w skórze są receptory zimna. Receptorów ciepła jest około 8 razy mniej. Na 1 cm2 skóry przypada ok. 2 receptorów ciepła, 12 receptorów zimna, 25 receptorów dotyku i 150 receptorów bólu [2]. Warto wspomnieć, że termoreceptory są rozmieszczone nierównomiernie, a najwięcej ich występuje na twarzy, dzięki czemu możliwe jest modulowanie wpływu na skórę i pośrednio opóźnianie procesów starzenia się skóry.
Wpływ sauny na opóźnianie starzenia
Kilka minut przebywania w saunie wywołuje szybkie podniesienie temperatury skóry ciała, co prowadzi do rozszerzenia skórnych naczyń tętniczych i wzmożenie przepływu krwi przez naczynia skórne. Krew jest nośnikiem substancji odżywczych, stąd efekt odżywczy i regeneracyjny skór atroficznych, starzejących się. Wzrost przepływu krwi przez naczynia skórne w saunie może osiągnąć nawet 70% pojemności minutowej serca [2].
Korzystanie z walorów sauny szczególnie, przy udziale saunamistrzyni/owi, przyspiesza transportowanie tlenu i substratów odżywczych do tkanek. Poprawia funkcjonowanie bariery naskórkowej, uwadnia warstwę rogową, przyczynia się do ekstrakcji zrogowaciałego naskórka, wspomagając funkcję oczyszczającą skóry, przyspiesza metabolizm na poziomie komórkowym, eliminuje obstrukcję porów skórnych, normalizuje wydzielanie sebum. Wzmaga usuwanie dwutlenku węgla i produktów przemiany materii ze wszystkich tkanek organizmu. Skóra staje się dotleniona, a pory skórne ulegają rozszerzeniu w celu resorpcji substancji biologicznie czynnych. Wysoka temperatura intensyfikuje skórny drenaż limfatyczny, eliminując zastoje, obrzęki i wzmacnia układ immunologiczny organizmu i skóry, poprzez aktywację komórek Langerhansa.
Na skutek polania kamieni wodą (a wraz z doborem odpowiednich olejków eterycznych zaplanowanych przez saunamistrzynię/a z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb osoby saunującej) dochodzi do chwilowego zwiększenia wilgotności powietrza (i zaplanowanego działania na organizm człowieka wraz z modulację funkcji w kierunku zamierzonych efektów anti-aging). Uderzenie pary wodnej wywołuje w organizmie chwilowe zatrzymanie pocenia się, a co za tym idzie odparowania potu. Efektem tego, jest zatrzymanie ciepła w organizmie, a chwilę później jeszcze większa aktywacja i mobilizacja skóry poprzez pracę gruczołów potowych do produkcji potu. Proces produkcji potu zachodzi po około 3. minutach saunowania, a jego maksimum przypada na 10. minutę pobytu w saunie [3]. Pot wydala nieznaczną ilość zbędnych, szkodliwych substancji powstałych w wyniku procesu przemiany materii, np. sól, kwas mlekowy, związki azotu itp., przyczynia się do zachowania kwaśnego odczynu skóry, służącego jako ochrona przed działaniem bakterii chorobotwórczych oraz współokreśla stopień nawilżenia skóry, przywracając równowagę płaszcza hydro-lipidowego skóry.
Zaburzenia w składzie czy ilości wydzielanego potu prowadzą do zachwiania równowagi w naturalnym systemie ochronnym skóry, takim jak: proces rogowacenia, złuszczania komórek czy kwaśny odczyn skóry, co odbija się negatywnie na jej wyglądzie.
Mobilizacja i normalizacja pracy skóry, w tym gruczołów potowych (i łojowych) oraz innych mechanizmów funkcjonowania organizmu, dzięki saunowaniu przy udziale saunamistrzyni/a, przyczynia się do przywrócenia homeostazy skóry, wspomagania jej mechanizmów obronnych przed czynnikami egzogennymi i endogennymi a przede wszystkim opóźnianiu procesów starzenia się skóry i całego ustroju ludzkiego oraz poprawy samopoczucia, funkcji fizycznych i psychicznych.
Jeżeli jesteś zainteresowany/a ceremonią saunową (anti-aging, tonizującą, relaksującą, pobudzającą, rewitalizującą, stymulującą, antycellulitową, itp.) zapraszam do kontaktu monika@sekitapilch.pl
Przeciwwskazania do sauny
- ostre choroby przebiegające z gorączką,
- teleangiektazje,
- przewlekła faza choroby zakaźnej,
- podwyższenie temperatury ciała towarzysząca schorzeniu,
- choroby układu krążenia,
- choroby nerek i wątroby,
- choroby OUN,
- ostre stany reumatyczne,
- infekcje górnych dróg oddechowych: przeziębienie, grypa,
- ostry stan astmatyczny,
- jaskra [4]
Wnioski z sauny jako zaplanowanego zabiegu anti-aging
Sauna jako zabieg anti-aging może być rutynowo stosowany w kontekście niefarmakologicznego schematu terapii niektórych defektów estetycznych (skóra mało elastyczna, wiotka, sucha, z zaburzeniami rogowacenia, ze zmarszczkami, z nadmiernym wydzielaniem sebum, starzejąca się) w celu złagodzenia ich objawów, poprawy samopoczucia i prewencji starzenia [4]. W połączeniu z nanobrazją (www.nanobrazja.pl) i pielęgnacją domową z udziałem preparatów Nano Skin Care (http://nanoskincare.pl/) stanowi skuteczne narzędzie w opóźnianiu procesów starzenia się skóry.
- Mobilizuje oczyszczanie skóry ze złuszczającego się naskórka oraz pobudza warstwy rozrodcze naskórka [5].
- Jako zaplanowany zabieg anti-aging z uwzględnieniem poprawnego saunowania z udziałem dyplomowanej saunamistrzyni spełnia większość elementów składowych treningu skórnego.
- Trening gruczołów potowych, poprawia się po ok. 6 zabiegu w saunie [6].
- Wspiera odporność organizmu, przyspiesza regenerację skóry oraz potęguje działanie analgetyczne poprzez reakcje hormonalne związane z wydzielaniem β-endorfin, eliminuje stres.
- Zmniejsza pobudliwości układu nerwowego, co stanowi czynnik obniżający jego napięcie; zwiększa to potrzebę snu i jego głębokość.
- Jest bezpiecznym sposobem odnowy biologicznej u ludzi zdrowych.
- Zawsze należy pamiętać o ryzyku związanym ze stosowaniem tak silnego bodźca termicznego, jakim jest zabieg saunowania.
- Leslie Bauman, Dermatologia Estetyczna. PZWL wydawnictwo lekarskie Warszawa 2013
- L. Magiera. Leksykon masażu i terminów komplementarnych. 2001.
- J. Pawłowski, K. M.Pawłowska, R. Bochyński, Sauna i jej znaczenie w treningu zdrowotnym człowieka, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2015, Tom 21, Nr 3, 282–288
- Kukkonen-Harjula K, Kauppinen K. Health effects and risk of sauna bathing. International Jurnal of Circumpolar Health 2006; 65/3: 195–205.
- M. Sekita-Pilch, Poziom zadowolenia klientów gabinetu kosmetologicznego korzystających z zabiegów nanobrazji. Kosmetologia Estetyczna 04/2019, vol. 8: 433-436
- Gieremek K. Dec L. „Problematyka odnowy biologicznej w sporcie, Wydawnictwo AWF w Katowicach 1990
- Marszałek S, Szapowałow N. Sauna – wpływ na funkcje organizmu i sposób stosowania. Medycyna Manualna 2003: 49–52.
- J. Pawłowski, K. M.Pawłowska, R. Bochyński, Sauna i jej znaczenie w treningu zdrowotnym człowieka, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2015, Tom 21, Nr 3, 284